Υλικά τεκμήρια

Αποτελεί μια από τις αρχοντικές αγροικίες της οικογένειας του Ι. Καποδίστρια, με την οποία, μάλιστα, είχε συνδεθεί και ο ίδιος στα νεανικά του χρόνια, κυρίως κατά την περίοδο της πρώτης γαλλικής κατοχής (1798-1799), καθώς η οικογένεια είχε καταλύσει εκεί για ένα διάστημα. Βρίσκεται μέσα σ’ ένα κτήμα 13 και πλέον στρεμμάτων, στην κορυφή ενός λόφου  - όπως άλλωστε δηλώνει και το ειδικό τοπωνύμιο ¨Κουκουρίτσα¨- στον οικισμό Ευρωπούλων, 9 χιλιόμετρα από την πόλη της Κέρκυρας.

Το εν λόγω ακίνητο, που αποτελούσε τμήμα μεγαλύτερης έκτασης, το 1979 η Μαρία Γεωργίου Καποδίστρια, χήρα Σταματίου Δεσύλλα, δισέγγονη του μικρότερου αδελφού του Κυβερνήτη, κάνοντας μια κίνηση μεγάλης ευεργεσίας προς τον τόπο, το δώρισε σε τρεις, ιστορικής σημασίας, πολιτιστικούς φορείς της Κέρκυρας, για να συσταθεί το Μουσείο Καποδίστρια - Κέντρο Καποδιστριακών Μελετών, το οποίο αποτελεί και το πρώτο και μοναδικό μουσείο στην Ελλάδα που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στη ζωή και το έργο του Κυβερνήτη. Στη δωρεά αναφέρεται χαρακτηριστικά:

«…Επιθυμούσα (η Μαρία Δεσύλλα) όπως η οικία αύτη μετά του περιβάλλοντος χώρου παραμείνει ως έχει εσαεί, απεφάσισεν, ως φόρον τιμής εις την μνήμην του μεγάλου τέκνου της Κερκύρας και πρώτου Κυβερνήτη της ελευθέρας Ελλάδος Ιωάννου Καποδίστρια και προς διατήρησιν της μνήμης του, […] όπως το όλον τούτο ακίνητον, τα οποίον θα περιλαμβάνη τα ολίγα διασωθέντα κειμήλιά […], περιέλθει εις τα κατ’ εξοχήν διατηρούντα την Κερκυραϊκήν παράδοσιν Κερκυραϊκά πνευματικά Ιδρύματα, Φιλαρμονικήν Εταιρείαν Κερκύρας, Αναγνωστικήν Εταιρίαν Κερκύρας, και Εταιρείαν Κερκυραϊκών Σπουδών.»

Το Μουσείο, που έχει τη μορφή Αστικής Εταιρείας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, διοικείται από τριμελές συμβούλιο, αποτελούμενο από τους προέδρους των τριών σωματείων – ιδιοκτητών, όπως άλλωστε ορίζεται και στη δωρεά της αείμνηστης Μαρίας Δεσύλλα. Επίσης, έχει κηρυχθεί με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού (ΦΕΚ 893/τ.Β/30-10-1995), ιστορικό διατηρητέο μνημείο, με την επισήμανση ότι «…το συγκρότημα αποτελεί μιας ιδιαίτερης χάρης σύνολο, με καθαρή μορφολογία εξοχικής επτανησιακής αρχοντικής κατοικίας, όσο και το περιβάλλον τμήμα με τις διαμορφώσεις του (πέργκολες, κλιμακοστάσια, κιόσκια, κοβολάδα, κ.λ.π.) τα οποία δημιουργούν μια σύνθεση απόλυτης αρμονίας φυσικού και ανθρωπογενούς κάλλους».