Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

των από του προσκηνίου, η στενοχώρια του αναμένειν σμικρύνεται. Έχω εμπειρίαν τινά όλως πρόσφατον. Διαβιών μετά του επισκόπου ήμην καλά, είχον όχημα, κατέβαλον ακριβώς τα αναλογούντα μοι και εξώδευον το ήμισυ εκείνου, όπερ νυν εξοδεύω διά να διαβιώ κακώς... Μανθάνω μετά πόνου ότι η υγεία του Βίκτωρος δεν βελτιούται και ότι η θεία Μπελλάντα πάσχει από γηρατεία και ίσως έκ τινος υπερβολής κατά την διάρκειαν της ζωής. Ουδέποτε αι ασθένειαι έρχονται επικαίρως. Κατ’ αυτήν την εποχήν δε και εν τη φ.1v καταστάσει, εν η / φαντάζομαι περιπεσούσα την οικογένειαν αυταί θέλει είναι ένεκα πολλών λόγων πλέον ενοχλητικαί. Εκείνο, όπερ εν τω μεταξύ έχει σημασίαν και διά το οποίον εγώ ικετεύω υμάς είναι να διατηρήσητε την ηρεμίαν της ψυχής και την υγείαν υμών... Εάν η βάσις αύτη υπάρχη το παν δύναται να διευθετηθή και να παράσχη υμίν την αληθή εκείνην ανάπαυσιν, εφ’ ης υμείς τόσα δικαιώματα έχετε.

Όσον αφορά εις εμέ, είμαι ευχαριστημένος διά την υγείαν μου. Και διά να είμαι πλήρως δεν μου λείπουν παρά αι συχναί ειδήσεις της οικογενείας. Διά τούτο παρακαλώ υμάς εκ νέου, ίνα μη παραμελήτε ουδεμίαν ευκαιρίαν διά να μοι γράφητε. Η τελευταία επιστολή, υπό ημερομηνίαν 3/15 Ιανουαρίου, είναι μία επιστολή του Βιάρου. Ουδεμία όμως λέξις υπάρχει γεγραμμένη διά της χειρός υμών. Δεν είμαι συνηθισμένος εις τοιαύτην στέρησιν καθ’ όσον υμείς πάντοτε εγράφατε προς εμέ. Τούτο λίαν εμέ συνεκίνει. Δύνασθε να πιστεύσητε τούτο.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς πάντας τους φίλους και συγγενείς. Εναγκαλίζομαι αδελφούς, αδελφάς, ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ένα χαίρε προς τον παπά Ανδρέαν. Και τα σέβη μου προς τον πατέρα Συμεώνα. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων μου.

Ο υιός Ιωάννης

28

No 54

S(anto) Pietroburgo. 15 / 27 Aprile 1810

Lettere di Viaro del 25 Gennajo. E di Naranzi da Parigi. La fine della zia... E nò meno una parola di scritto da lei. Tutto parve combinarsi per moltiplicare la tristezza con cui ho passato le feste S(an)te di Pasqua. La prego di non lasciar passare nessuna occasione senza scrivermi. E sieno due sole parole. La mia salute si conserva sempre.... Starei meglio

se avessi più spesso nuove di costà... Sento Benacki partito. La mia impacienza si accresce di giorno in giorno. Esso mi porterà tutte le notizie le più dettagliate di tutto, e di tutti. Non ho a dirle nulla di particolare sul mio proposito. Ho dato ultima(ment)e un mio lavoro a S.E· il Ministro. Lo lesse con piacere. E mi fece dire che lo presentarebbe a S.M. I(mperiale). Sono stato incoragito a continuare la compilaz(io)ne di alcuni fragmenti1 che ho qui traciato negli ozj miei. Biguardanno lo stato attuale della Grecia. Tutto questo serve principa(lment)e a me; poicchè devo a questa abitudine di occuparmi sempre il gran bene le di non molto annojarmi aspettando... Le nuove che abbiamo qui di qualche mio collega che aspirò ed ottiene collocaz(io)ne in Italia, n(on) sono le più lusinghiere p(er) quelli che seguir volessero il suo esempio ... Ho stimato sempre necessario di non uscire dal porto, che nella sicurezza di n(on) fare un triste naufraggio. Fin’ ora n(on) ho sbagliato... S.E. il Ministro mi assicura sempre, che la moderaz(io)ne che io metto nel parlargli di me e delle mie circostanze, lo impegnano sempre più a fare qualche cosa p(er) me... Ma a tempo e luoco2... Intanto io, aspettarò le di lei lettere, e le nuove di costà... Vengano una volta, colla buona nuova, che le esterne mollestie sono cessate, ed allontanate.

Quanti La conoscono mi incaricano dei loro complimenti. Io la prego di salutare tutti dal canto mio. Abbraccio f(rate)llj, e sorelle, cognati, e nipoti. Bacio le mani a zij e zie. Imploro la benedizione dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 54

Αγία Πετρούπολις, 17/29 Μαΐου 1810

Επιστολαί του Βιάρου υπό ημερομηνίαν 25 Ιανουαρίου. Ωσαύτως και του Ναράντζη εκ Παρισίων. Ο θάνατος της θείας... Ουδεμία δε λέξις γραφείσα διά της χειρός υμών. Φαίνεται ότι τα πάντα συνεργούν διά να πολλαπλασιάσουν την θλίψιν, εν η διήλθον τας αγίας εορτάς του Πάσχα. Παρακαλώ υμάς όπως μη παραμελήτε ευκαιρίαν διά να μοι γράφητε. Η υγεία μου διατηρείται πάντοτε... Θα ήμην καλυτέρα εάν ήθελον έχη συχνότερον ειδήσεις της οικογενείας... Πληροφορούμαι αναχωρήσαντα τον Μπενάκην. Η

1. Αντί frammenti

2. Αντί luogo

αγωνία μου επαυξάνει από ημέρας εις ημέραν. Αυτός θα κομίση τας λεπτομερεστάτας ειδήσεις δι’ όλα και δι’ όλους. Ουδέν έχω να ανακοινώσω προς υμάς το ιδιαίτερον, όσον αφορά εις τας υποθέσεις μου. Παρέδωσα επ’ εσχάτως μίαν εργασίαν μου εις την Α.Ε. τον Υπουργόν. Ανέγνωσεν αυτήν μετ’ ευχαριστήσεως και μοι ανεκοίνωσεν ότι ήθελεν παρουσιάση αυτήν εις την Α.Ε. τον Αυτοκράτορα. Ενεθαρρύνθην όπως συνεχίσω την σύνθεσιν αποσπασμάτων τινών, των οποίων σχέδιον είχα καταστρώσει κατά τας ημέρας της σχόλης μου. Αφορούν εις την παρούσαν κατάστασιν της Ελλάδος. Πάντα ταύτα ωφελούν πρωτίστως εμέ, καθ’ όσον εις αυτήν την συνήθειάν μου, της διαρκούς απασχολήσεως οφείλω το μέγιστον καλόν όπως μη ανιώμαι αναμένων... Αι ειδήσεις, τας οποίας ενταύθα έχομεν δι’ ένα συνάδελφον, όστις επεδίωξεν και επέτυχεν τοποθέτησιν εν Ιταλία, δεν είναι εκ των πλέον κολακευτικών δι’ όσους ήθελον ακολουθήση το παράδειγμα αυτού... Εγώ εθεώρησα πάντοτε αναγκαίον όπως μη εξέρχωμαι του λιμένος, παρά μόνον εν τη βεβαιότητι ότι δεν ήθελον υποστή ένα θλιβερόν ναυάγιον. Μέχρι της στιγμής ταύτης δεν έσφαλα... Η Α.Ε. ο Υπουργός διαβεβαιοί εμέ πάντοτε, ότι η μετριοφροσύνη, ην επιδεικνύω ομιλών εις αυτόν περί του εαυτού μου και των ιδικών μου υποθέσεων, υποχρεοί αυτόν έτι περισσότερον όπως πράξη τι δι’ εμέ... Αλλ’ εν καιρώ και τόπω... Εν τω μεταξύ εγώ θα αναμένω επιστολάς υμών, και τας ειδήσεις της πατρίδος... Ας αφιχθώσιν μίαν φοράν μετά της καλής ειδήσεως ότι αι εξωτερικαί δυσχέρειαι έπαυσαν και απεμακρύνθησαν.

Όσοι γνωρίζουν υμάς επιφορτίζουν εμέ διά των προς υμάς φιλοφρονήσεών των. Εγώ παρακαλώ υμάς όπως χαιρετήσητε όλους εκ μέρους μου. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

29

No 55*

S(anto) Pietroburgo, 17/20 Maggio 1810

Le sue due lettere n° 36 e 44 mi sono arrivate nella corrente di questa settimana. La s(econ)da più che la prima mi ha fatto piacere. Quando la salute, la tranquillità, e la forza di animo vengono a nostro socorso nelle circostanze le più difficili, non v’è crisi che non si possa ben sostenere. Dico crisi, perc(c)hè una malattia per quanto cronica essa sia,

* Στο περιθώριο : replicata

non può essere eterna. Essa deve finire o salute o sepolcro... Speriamo salute.

Le dirò ora di me. La terza di Pasqua ho avuto p(er) la prima volta in Pietroburgo un forte dolore di testa. Lo ho attribuito a raffredamento prodotto dall’ uniforme, dalle calzette di setta, e dalle visite Pasquali. Riposo, thè, dieta. Speravo che la cosa finisce là. La serra ho avuto febbre. Si riprodusse p(er) undici giorni. C’era della bilie sparsa nel basso ventre. Un’ emetico. E la tintura di rabarbaro presa replicatamente mi hanno perfetta(ment)e ristabilito. Questa legiera malattia produsse più di incovenienti morali che fisici. Il primo di tutti si è uno sbilancio economico difficile a ripararsi. Ho dovuto cercare medico, e p(er) tutti i riguardi ho voluto il migliore, che qui si attrova. Questi fu Stofregen, medico attuale di S.M. l’ I(mperato)re e dell’ Imp(eratri)ce. Tanto vantaggio n(on) è senza caro prezzo... Il s(econ)do inconveniente si è la tristezza, che mi ha abbatuto più della malattia. E come n(on) essere triste quando si sente in una volta tutti i dispiaceri di trovarsi in paese straniero, e fuori della propria famiglia? Se c’è momento in cui tante privaz(io)ni si facciano sentire nel vivo del cuore questi è φ.1v quello della malattia in cui uno è forzato a /non fare altro che travagliare col pensiero. All uno ed altro incoven(ien)te ho già messo riparo. Al primo senza far debiti; e senza essere nella necessità di pesare ingiustamente e fuori di tempo sulla famiglia. S.M. I(mperiale) verrà in mio soccorso. Non ne dubito. S.E. il Ministro mi ama, e mi proteg(g)e; e spero che S.M. l(mperiale) non sia scontento di me.

All’ altro inconveniente porge grande rimedio la buona stagione, l’ aria libera, che si respira; e più di tutto la speranza di sortire quanto prima da questo paese; colla certezza di n(on) avrei sogiornáto inutilmente nè p(er) me, nè per quanto esiste al mondo di più caro, e di più interessante p(er) me. Riguardo come in tratto della Providenza la picciola malattia che vengo di fare. Mi sento ora più sano e più vigoroso di prima; e quello lo attribuisco al ripulimento che ebbero i miei intestini necessariamente intassati di succhi billiosi. Il mio umore è pili vivo, e mi sento più allegro di prima. E questi effetti sono il risultato del mio miglior essere fisico e morale. Fina(lment)e vivendo in un paese, ove p(er) otto mesi dell’anno, si respira in un’atmosferra carbonica, senza aria libera, contornati da gello, egli è della più grande utilità, p(er) un corpo allevato nel mezzogiorno, di ripulirsi, di rifondarsi, di avere una crisi salutare.

Eccole tutte le mie nuovo, ne aspetto con impacienza delle ugual(ment)e buone da lei... Abbracio f(rate)llj, sorelle, nipoti. Ossequj a tutti i parenti. Baccio le mani a zij e zie. Imploro la benedizione de miei genitori.

Il figlio Suo Giovanni

Αρ. 55*

Αγία Πετρούπολις, 17/29 Μαΐου 1810

Αι υπ’ αριθ. 36 και 46 επιστολαί υμών αφίχθησαν κατά την διάρκειαν της τρεχούσης εβδομάδος. Η δευτέρα περισσότερον της πρώτης προυξένησεν εις εμέ μεγαλυτέραν ευχαρίστησιν. Όταν η υγεία, η ηρεμία και η ψυχική δύναμις έρχονται εις συνδρομήν ημών κατά τας πλέον δυσχερείς περιστάσεις, δεν υπάρχει κρίσις την οποίαν δεν δυνάμεθα να υποφέρωμεν. Λέγω κρίσις, καθ’ όσον μία ασθένεια όσον μακρά και αν είναι δεν δύναται να είναι αιώνιος. Αυτή οφείλει να καταλήξη ή εις την υγείαν ή εις τον τάφον. Ελπίζομεν εις την υγείαν.

Θα σας ομιλήσω τώρα περί εμού. Την τρίτην ημέραν του Πάσχα κατέλαβε εμέ διά πρώτην φοράν εν Πετρουπόλει είς δυνατός πόνος εις την κεφαλήν. Απέδωσα το γεγονός εις κρυολόγημα προκληθέν ένεκα της ενδυμασίας, των μεταξωτών περικνημίδων και των Πασχαλινών επισκέψεων. Ανάπαυσις, τέϊον, δίαιτα. Ήλπιζον ότι το πράγμα ήθελεν τελειώση εκεί. Την εσπέραν κατέλαβε εμέ πυρετός. Επανελήφθη επί ένδεκα ημέρας. Υπήρχεν χολή διασπαρείσα εις το κάτω μέρος της κοιλίας. Έν εμετικόν φάρμακον. Και το βάμμα του ρείου, ληφθέν επανηλειμμένως και η υγεία μου απεκαταστάθη πλήρως. Αυτή η ελαφρά ασθένεια προυξένησεν δύο, περισσότερον ηθικάς παρά υλικάς, δυσχερείας. Η πρώτη εκ τούτων είναι οικονομικόν τι έλλειμμα, δύσκολον να αναπληρωθή. Ηναγκάσθην όπως καταφύγω εις ιατρόν και διά πολλούς λόγους ηθέλησα τον καλύτερον εκ των ενταύθα ευρισκομένων. Ούτος είναι ο Στοφρέγκεν, ο νυν ιατρός της Α.Μ. του Αυτοκράτορος και της Αυτοκρατείρας. Τοιούτον πλεονέκτημα δεν είναι ευθηνόν... Η δευτέρα δυσχέρεια είναι η θλίψις, ήτις κατέλαβεν εμέ περισσότερον, παρά η ασθένεια. Αλλά πώς να μην είμαι θλιμμένος, όταν αισθάνομαι συγχρόνως τας θλίψεις, όσας επιφέρει η διαμονή εις μίαν ξένην χώραν, μακράν της οικογενείας. Εάν υπάρχη, μία στιγμή, κατά την οποίαν αι τόσαι στερήσεις γίνονται αισθηταί εις τα μύχια της ψυχής, αυτή είναι εκείνη της ασθενείας, καθ’ ην φ. 1v είναι υποχρεωμένος / τις να μη πράττη άλλο τι παρά να εργάζηται μόνον διά της σκέψεως. Ήδη εθεράπευσα αμφοτέρας τας δυσχερείας. Την μεν πρώτην χωρίς να καταφύγω εις δανεισμούς και χωρίς να ευρεθώ εν τη ανάγκη να επιβαρύνω αδίκως και ανεπικαίρως την οικογένειαν. Η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ θα έλθη εις βοήθειάν μου. Δεν αμφιβάλλω. Η Α.Ε. ο Υπουργός με αγαπά και με προστατεύει, ελπίζω δε ότι η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ δεν είναι δυσαρεστημένος από εμέ. Εις την άλλην δυσχέρειαν παρέχει μεγάλην ανακούφισιν η ωραία εποχή, Ο καθαρός αήρ τον οποίον αναπνέομεν, και πλέον όλων η ελπίς του αναχωρήσαι συντόμως εκ της χώρας

* Στο περιθώριο : επαναληφθείσα

ταύτης, μετά της βεβαιότητος ότι δεν ενδιέτριψα εν αυτή ανωφελώς ούτε οι εμέ ούτε δι’ ό,τι το πλέον πολύτιμον υπάρχει εν τω κόσμω και το πλέον ενδιαφέρον δι’ εμέ. Εκτιμώ ως εκδήλωσιν της Θείας Προνοίας την μικράν ταύτην ασθένειαν. Νυν αισθάνομαι πλέον ακμαίος η πρότερον και αποδίδω τούτο εις τον καθαρισμόν των εντέρων μου, κατ’ ανάγκην πληρωθέντων υπό εκκρίσεων χολής. Η διάθεσίς μου είναι πλέον ζωηρά και αισθάνομαι πλέον εύθυμος ή πρότερον. Τα πλεονεκτήματα αυτά είναι το αποτέλεσμα της αρίστου φυσικής και ηθικής καταστάσεώς μου. Επί τέλους διαβιών εν μία χώρα, εν η επί οκτώ μήνας ετησίως αναπνέομεν εν ατμοσφαίρα ανθρακική, περιβεβλημένοι υπό πάγου, αποτελεί την πλέον μεγίστην ωφέλειαν δι’ έν άτομον ανατραφέν εις τον Νότον το να καθαρίζηται, να ανανεώνηται, και να έχη μίαν κρίσιν υγείας.

Ιδού πάσαι αι ειδήσεις μου· αναμένω μετ’ αδημονίας ομοίως τας καλάς ιδικάς σας ειδήσεις... Εναγκαλίζομαι αδελφούς, αδελφάς, ανεψιούς. Σεβάσματα προς πάντας τους συγγενείς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων μου.

Ο Σος υιός Ιωάννης

30*

S(an)to Petersburgo 17/29 Maggio 1810

Le due lettere n(ume)ro 26 e 44 mi sono arrivate nella corrente di questa settimana. La s(econ)da più che la prima mi ha fatto piacere. Quando la salute, la tranquillità, e la forza di animo vengono a nostro soccorso nelle circostanze lo più difficili, n(on) v’è crisi che n(on) si possa ben sostenere, e che n(on) sia per essere salutare... Dico crisi, percchè una malattia per quando cronica essa sia, non può essere eterna. Essa deve finire o salute, o sepolcro... Speriamo sempre la salute. E siamo autorizzati a sperarla.

Le dirò di me... La terza festa di Pasqua ho avuto p(er) la prima volta in Pietroburgo un forte dolore di testa. Lo ho attribuito a raffredamento prodotto dall’ uniforme, dalle calzette di setta, e dalle visite Pasquali. Riposo. Thè; dieta. Speravo che la cosa finisce là. Ma la

* Η επιστολή αυτή είναι επανάληψη της No 29 καθώς μάλιστα υπάρχει και η ένδειξη replicata της No 2· ωστόσο υπάρχουν ορισμένες διαφορές και υστερόγραφο.

serra ho avuto febbre... Si riprodusse p(er) undici giorni. C’ era della bilie sparsa nel basso ventre... Un emetico, e la tintura di rabarbaro presa replicatamente mi hanno perfettamente ristabilito. Questa leggiera malattietta produsse più d’ inconvenienti morali, che fisici. Il primo di tutti si è uno sbilancio economico. Ho dovuto cercare medico, e p(er) tulli i riguardi ho voluto il migliore che qui si ritrova. Questi fu Stofregen medico attuale di S.M.(Imeriale) e di S.M. l’ Imperatrice Regnante. Tanto vantaggio e tanto onore n(on) è senza caro prezzo.

Il s(econ)do incoveniente si è la tristezza dello spirilo, che mi ha abbatuto più della malattia. E come n(on) essere triste quando si φ.lv sente in una volta tutti / i dispiaceri della solitudine, di trovarsi straniero in un paese, e fuori del proprio focolare, e della propria famiglia? Se vi è momento in cui tante privazioni si facciano sentire nel vivo del cuore, questi è quello della malattia, in cui uno è forzato a non travagliare che col pensiero, e a n(on) pensare che al passato. E all’ uno e all’ altro incoveniente ho già messo riparo... Al primo senza far debiti, e senza pesare ingiustamente e fuori di tempo sulla famiglia. S.M.I(mperiale) verrà in mio soccorso. Non ne dubito. S.E. il Ministro mi ama, e mi protegge. E S.M. l’ I(mperato)re non è scontento di me. Mi incontrò avanti jeri al passeg(g)io; ebbe la clemenza di rimarcarmi; e di incoragirmi con uno sguardo di bontà e di benevolenza particolare.

All’ altro incoveniente porge grande rimedio la buona stagione. L’ aria libera che si respira, e più di tutto la speranza di sortire quanto prima dalla posizione in cui mi trovo, colla certezza di non averla guardata sino ad’ ora inutilmente nò p(er) me, nè p(er) quanto esiste al mondo di più interessante, e di più caro p(er) me.

Riguardo come un tratto della Providenza le mie picciole febbrette. Mi sento ora più sano e più rigoroso di prima, e questo lo attribuisco ai ripulimento che ebbero i miei intestini necessariamente intassati da cattivi succhi. Il mio umore è più vivo, e mi sento più allegro di prima. φ.2 Questo è un risultato del mio miglior essere fisico e morale. / Finalmente vivendo in un paese, ove p(er) otto mesi dell’ anno si respira in mezzo ad un’ atmosferra carbonica, senza aria libera, e circondati da gello, egli è della più grande utilità p(er) un corpo allevato nel mezzogiorno, di ripulirsi, di rifondersi, e di avere una dolce crisi... Eccole tutte le mie nuove. Ne aspetto con impacienza delle ugualmente buone da lei. Abbraccio f(rata)llj, sorelle, nipoti. Ossequj e saluti a lutti quanti. Baccio le mani a zij, e zie. Imploro la benedizione de miei genitori.

Il figlio Suo Giovanni

P.S. Le molte lettere indirizzate p(er) la via di Constantinopoli le so arrivate. E so ancora che il s(igno)r Barone Hipps le ha spedite al Console di Danimarca in Corfu; cioè a dire all’ amico s(igno)r Debiasi... Quanta consolazione avrei ili ricevere le sue risposte p(er) la via di Constantinopoli. Mi parebbe di aver fatto una scoperta.

[Στο άνω περιθώριο του φ. 1 σημειωμένα πιθανώς με το χέρι του Α.Μ. Καποδίστρια] : no 53 Risposi a questa e suo no 51 no 54 con Vlassopulo—55 con posta—56 con posta no 57—18 [δυσανάγνωστη λέξη]

Αγία Πετρούπολις, 28 Μαΐου / 14 Ιουνίου 1810

Αι δύο επιστολαί υμών υπ’ αριθ. 36 και 44 αφίχθησαν κατά την διάρκειαν της τρεχούσης εβδομάδος. Η δευτέρα περισσότερον της πρώτης ευχαρίστησεν εμέ. Όταν η υγεία, η ηρεμία και η ψυχική δύναμις έρχονται εις συνδρομήν ημών κατά τας πλέον δυσχερείς περιστάσεις, δεν υπάρχει κρίσις, την οποίαν δεν δυνάμεθα να υποφέρωμεν και ήτις δεν είναι σωτήριος... Λέγω κρίσις καθ’ όσον μία ασθένεια όσον μακρά και αν είναι δεν δύναται να είναι αιώνιος. Αύτη οφείλει να καταλήξη ή εις την υγείαν ή εις τον τάφον... Ελπίζομεν πάντοτε εις την υγείαν. Και οφείλομεν να ελπίζωμεν εις αυτήν.

Θα σας ομιλήσω περί εμού... Την τρίτην ημέραν του Πάσχα κατέλαβε εμέ διά πρώτην φοράν εν Πετρουπόλει εις δυνατός πόνος εις την κεφαλήν. Απέδωσα το γεγονός εις κρυολόγημα προκληθέν ένεκα της ενδυμασίας, των μεταξωτών περικνημίδων και των Πασχαλινών επισκέψων. Ανάπαυσις, τέϊον, δίαιτα. Ήλπιζον ότι το πράγμα ήθελεν τελείωση εκεί. Την εσπέραν όμως κατέλαβεν εμέ πυρετός... Επανελήφθη επί ένδεκα ημέρας. Υπήρχεν χολή διασπαρείσα εις το κάτω μέρος της κοιλίας... Έν εμετικόν και το βάμμα του ρείου ληφθέν επανειλημμένως και η υγεία μου απεκαταστάθη πλήρως. Αυτή η ελαφροτάτη ασθένεια προυξένησεν περισσότερον ηθικάς παρά οργανικάς δυσχερείας. Η πρώτη τούτων είναι οικονομικόν τι έλλειμμα. Ηναγκάσθην όπως καταφύγω εις ιατρόν και διά πολλούς λόγους ηθέλησα τον καλύτερον εκ των ενταύθα ευρισκομένων. Ούτος είναι ο Στοφρέγκεν, ο ενεργεία ιατρός της Α.Μ. του Αυτοκράτορος και της Α.Μ. της Αυτοκρατείρας. Τοιούτον πλεονέκτημα και τοσαύτη τιμή δεν είναι ευθηνά.

Η δευτέρα δυσχέρεια είναι η θλίψις του πνεύματος, ήτις κατέβαλεν εμέ περισσότερον παρά η ασθένεια. Αλλά πώς να μην είναι θλιμμένος κανείς, όταν

αισθάνηται όλα τα κακά της ερημίας, να ευρίσκηται ξένος εις μίαν χώραν, μακράν της εστίας και της οικογενείας του. Εάν υπάρχη στιγμή κατά την οποίαν αι τόσαι στερήσεις γίνονται αισθηταί εις τα μύχια της ψυχής, αυτή είναι εκείνη της ασθενείας, καθ’ ην είναι υποχρεωμένος τις να μην εργάζηται παρά μόνον διά της σκέψεως και να μην σκέπτηται παρά μόνον το παρελθόν. Και την μίαν και την άλλην δυσχέρειαν ήδη εθεράπευσα... Την πρώτην χωρίς να συνάψω χρέη και χωρίς να επιβαρύνω αδίκως και ανεπικαίρως την οικογένειαν. Η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ θα έλθη εις βοήθειάν μου. Δεν αμφιβάλλω περί τούτου. Η Α.Ε. ο Υπουργός με αγαπά και με προστατεύει και η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ δεν είναι δυσαρεστημένος από εμέ. Συνήντησεν εμέ προχθές εις τον περίπατον· έσχεν την επιείκειαν να με παρατηρήση και να με ενθαρρύνη δι’ ενός βλέμματος καλωσύνης και ιδιαιτέρας ευμενείας.

Εις την άλλην δυσχέρειαν παρέχει μεγάλην ανακούφισιν η ωραία εποχή. Ο καθαρός αήρ, τον οποίον αναπνέομεν και πλέον όλων η ελπίς του να εξέλθω συντόμως εκ της θέσεως, εν η ευρίσκομαι, μετά της βεβαιότητος ότι δεν επιμελήθην αυτής μέχρι τούδε ανωφελώς ούτε δι’ εμέ, ούτε δι’ ό,τι υπάρχει δι’ εμέ το πλέον ενδιαφέρον και το πλέον πολύτιμον εν τω κόσμω.

Εκτιμώ ως εκδήλωσιν της Θείας Προνοίας αυτούς τους ελαφρούς πυρετούς μου. Νυν αισθάνομαι πλέον υγιής και ακμαίος ή πρότερον και αποδίδω τούτο εις τον καθαρισμόν των εντέρων μου, κατ’ ανάγκην πληρωθέντων διά «κακών χυμών». Η διάθεσίς μου είναι πλέον ζωηρά και αισθάνομαι περισσότερον εύθυμος ή πρότερον. Τούτο είναι το αποτέλεσμα της αρίστης φ. 2 φυσικής και ηθικής καταστάσεώς μου. / Επί τέλους διαβιών εν μία χώρα, εν η επί οκτώ μήνας ετησίως αναπνέομεν εν ατμοσφαίρα ανθρακική, χωρίς καθαρόν αέρα, περιβεβλημένοι υπό πάγου, τούτο αποτελεί την μεγίστην ωφέλειαν δι’ έν σώμα ανατραφέν εις τον Νότον, το να καθαρίζηται, να ανανεούται και να έχη μίαν γλυκείαν κρίσιν... Ιδού πάσαι αι ειδήσεις μου. Αναμένω μετ’ αδημονίας ομοίως τας καλάς ιδικάς σας ειδήσεις. Εναγκαλίζομαι αδελφούς, αδελφάς, ανεψιούς. Σεβάσματα και χαιρετισμούς προς άπαντας. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων. Επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων μου.

Ο υιός Ιωάννης

Υ.Σ. Αι πολλαί επιστολαί, αι διευθυνθείσαι διά της οδού της Κωνσταντινουπόλεως γνωρίζω ότι αφίχθησαν. Προσέτι γνωρίζω ότι ο κύριος Βαρώνος Χιπς απέστειλεν αυτάς εις τον εν Κερκύρα πρόξενον της Δανίας, τουτέστιν εις τον φίλον κύριον Δεβιάζην. Οπόση παρηγορία ήθελον λάβη επί τη λήψει των απαντήσεων υμών διά της οδού της Κωνσταντινουπόλεως! Θα μοι εφαίνέτο ότι έκαμα ανακάλυψίν τινα.

No 53 απήντησα εις αυτήν και ιδικόν του No 51

No 54 διά του Βλασόπουλου

No 55 διά του ταχυδρομείου

No 56 διά του ταχυδρομείου

No 57 - 18 (λέξη δυσανάγνωστη)

31

No 56

S(anto) Pietroburgo 28 Maggio/14 Giugno 1810

La presente per Constantinopoli... Benacki da Napoli, mi a rimesso il di lei nu(me)ro 39. Oportunissimo per mille ragioni. Gioverà per altro che nello stesso senso vi sia sempre qualche picciolo paragrafo nelle successive Sue lettere. Non basta aver ragione... Bisogna ripeterla. A forza di ripetiz(io)ni essa ottiene accoglimento.

Sono sensibilissimo, e piansi sulle due disaventure, alle quali ha contribuito l’ ignoranza dei medici. Bisogna p(er) altro persuadersi; che la scienza la più profonda non serva a nulla quanto l’ ora fatale deve suonare.

Dai fogli pubblici sento l’ espug(nazio)ne di S(ant)a Maura. E delle buone notizie quanto allo stato attuale di Corfù. Fò voti sinceri; ed ardenti, affincchè tante sofferenze, e tante pen(n)e abbiano una fine. Molti e molti la sperano e con qualche fond(amen)to nella pace generale. Che questa sarebbe la vera felicità terrestre? La mia salute si è perfetta(ment)e ristabilita. Sono in piena attività. Esco tutti i giorni fuori della città. E quantunque l’ estate abbia quest’ anno di molto ritardato, pure l’ utilità del moto mi fa dimenticare l’ umidità di questa terra ancora gellata. Pochi giorni fa a nevigato1 ed il termometro segnò due gradi di freddo.

Sono impaciente di ricevere sue lettere pel canale stesso da cui la presente le pervenirà2.

Quanti ai miei affari. Le stesse speranze; e qualche migliore / e più lusingiera apparenza.

Saluti ed ossequj a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj, sorelle, nipoti.

1. αντί nevicato

2. αντί perverrà