Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Ζ΄

βουλευτικόν σώμα να συνάξη το αυτό τέλος διά λογαριασμόν του ταμείου, όπερ και μετά πολλάς συζητήσεις τη συνεχωρήθη, πρακτέον καθ’ ον κρίνη ωφελιμώτερον τρόπον.

Ευθύς λοιπόν διωρίσθησαν εισπράκτορες, και η δύναμις η κατά των πειρατών διετάχθη να βοηθήση την ενέργειαν της εισπράξεως. Αλλ’ όμως και ούτως η κυβέρνησις ολιγώτατα εσύναξεν εκ της αξιολόγου ταύτης πηγής, είτε διά την εκάστοτε προκύπτουσαν αντίστασιν των επαρχιών, είτε διά την παρακοήν του μεγάλου ναυάρχου εις τας της κυβερνήσεως προσταγάς. Μόνον εις Σύρον εισεπράχθη το τέλος, και πάλιν όχι σωστόν, διότι οι εκεί δημογέροντες, εν ω πραγματικώς ήσαν οι πληρωταί, ηξίουν είναι αυτοί δικαιωματικώς εισπράκτορες, όθεν και αι της γραμματείας διαταγαί ηθετούντο, και πολύ μέρος των εισπραχθέντων κατεσφετερίσθη, και ούτε τον κεκυρωμένον κανονισμόν οι δημογέροντες εξετέλουν, ούτε ευθύνας έδιδον της διαχειρίσεως, και εν πάσι τοις κοινοβλαβέσιν αντιπολιτεύμασι τούτοις πάντοτε προστάτην είχον τον μέγαν ναύαρχον.

Εκτός του φόρου τούτου, η κυβέρνησις ευρούσα παρά της προκατόχου επιτροπής τα λείψανα των δεκάτων της Πελοποννήσου, τα έβαλε μεν εις δημοπρασίαν, αλλ’ ανωφελώς, καθότι ουδείς εφάνη ενοικιαστής διά τε τον φόβον των Αράβων και διά τα αντιφερόμενα εμπόδια παρά τε του γενικού αρχηγού και των άλλων δυναστών της Πελοποννήσου. Ηναγκάσθη λοιπόν η κυβέρνησις να διορίση επιστάτας διά την είσπραξιν του δεκάτου, αλλά και τούτο ανωφελώς, διότι όλοι επέστρεψαν με χείρας κενάς.

Εν τούτοις ευρίσκετο το δημόσιον ταμείον οπότε ενεφανίσθη το εκ των λειών όφελος, εκ του οποίου ηυπόρησεν η κυβέρνησις και τας εκστρατείας να βαστάση, και εις πολίτας να δώση απαραιτήτους τινάς περιθάλψεις και αποζημιώσεις, και τέλος να επαρκέση και εις τας εξαιτήσεις τας παρά των Δυνάμεων ερχομένας.

Κατά διαφόρους εποχάς η κυβέρνησις έλαβε παρά της φιλελληνικής επιτροπής 15.000 κιλά σίτου δοθέντος εις τας φρουράς Ναυπλίου, Κορίνθου και εις άλλα στρατιωτικά σώματα.

Το αξιολογώτατον δε και τελευταίον δημόσιον πόρισμα ήτον το δέκατον των νήσων του Αιγαίου, πλην και αυτού η κυβέρνησις μέρος τι έλαβε μόνον το δε ληφθέν εξωδεύθη εις χρείας του στρατού, εις αποζημιώσεις εγκρατώς εκζητουμένας παρά του ναυάρχου Ρινιή και του επιπλοιάρχου Αμίλτωνος, εις μισθούς των βουλευτών, εις εξοικονομήσεις είτε ιδιωτών είτε των μελών της κυβερνήσεως και των παρυπουργούντων, και εις άλλα δαπανήματα τεταγμένα, καθώς σημειούνται εις τον συναπτόμενον απολογισμόν. Τα περί τούτων δύνανται εις το εξής να διευθετηθώσι διαφορώτερον κατά το σχέδιον το οποίον θέλομεν υποβάλη εις την Υμετέραν Εξοχότητα. Η δε Στερεά σημειωτέον ότι ουδέν έδωκε μέχρι τούδε, ως υπό του εχθρού κρατουμένη.

Πρέπει δε να ομολογήσωμεν ότι υπήρχον και άλλαι πολλαί προσόδων

πηγαί εξ ων η κυβέρνησις ηδύνατο να βοηθηθή. Αλλ’ αι διηνεκείς διχόνοιαι και απέραντοι συζητήσεις, η εμμενής των στάσεων διαμάχη, και η κατάδηλος του τε μεγάλου ναυάρχου και του στρατηγού Τσωρτς απείθεια, ήσαν μέγιστα προσκόμματα, κατά των οποίων η κυβέρνησις αεννάως είχε να αντιπαλαίη, εν ω και κατά το σύνταγμα ουδέ ίσχυε να πράξη ουδέν άνευ συγκαταθέσεως του βουλευτικού σώματος, όπου έκαστα αφ’ ου κατήντων, εισαεί εγκατέμενον.

Παρελύετο δε η ενέργεια της κυβερνήσεως και εξ άλλης ισχυρωτάτης αιτίας, καθότι δηλαδή, οσάκις επρόκειτο περί των δημοσίων πόρων, δεν είχεν υπεργάτας της εξουσίας της να βάλη εις την είσπραξιν η κυβέρνησις, μη δυναμένη να διορίση ουδένα άνευ συναινέσεως του βουλευτικού, ήτις εζητείτο μεν πολλάκις, ουδέποτε δε εδίδετο. Τέλος και το σύστημα των προκρίτων το επικρατούν εν ταις επαρχίαις ήτον εις τα ατομικά συμφέροντα δεξιώτατον, και οι δημόσιοι πόροι εγίνοντο άρπαγμα των δυνατωτέρων.

Η γραμματεία αύτη χρέος της ενόμισε καθ’ όσον ανήκεν εις αυτήν να προβάλη εις το βουλευτικόν κανονισμούς περί των διπλωμάτων και άλλων εκδόσεων οικείων εις τα εμπορικά πλοία, εξ ων απεθαρρύνετο μεν η εμπορία, η δε πειρατεία κατεστέλλετο, και το ταμείον εκέρδαινεν. Αλλά τα σχέδιά μας ουδέ καν ανεγνώσθησαν εν τω βουλευτικώ σώματι. Τα λιμενικά δικαιώματα, και τοι ακριβώς εισπραττόμενα, δεν ωφέλησαν τίποτε το ταμείον, διότι έκαστος λιμήν εξεδουλεύετο εις λογαριασμόν των προκρίτων ή δημογερόντων, η δε κυβέρνησις, μη έχουσα υπαλλήλους εξηρτημένους από αυτήν, παντελώς ηγνόει το παν, και ουδέ εσήμαινε τίποτε.

Οφείλω τέλος να δηλώσω τη Υμετέρα Εξοχότητι ότι η γραμματεία αύτη εξέδωκεν εν καιρώ πολλά διατάγματα διά μεγάλας ποσότητας αίτινες είναι να πληρωθώσι, και τα εξέδωκε διά λόγους πολιτικούς, εκτεθέντας διά ζώσης φωνής τη Υμετέρα Εξοχότητι.

Ο επί των οικονομικών γραμματεύς της επικρατείας

Π. Ν. ΛΟΙΔΩΡΙΚΗΣ

16.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ (Αρ. 1813)

Ο επί της δικαιοσύνης και της δημοσίου εκπαιδεύσεως γραμματεύς της επικρατείας προς τον Εξοχώτατον Κυβερνήτην της Ελλάδος.

Αιγίνη, 14/26 Ιανουαρίου 1828

Από τριών μηνών επιφορτισμένος ο υποσημειούμενος την γραμματείαν της δικαιοσύνης και της δημοσίου εκπαιδεύσεως, φορτίον ανώτερον των δυνάμεών του, κατήντησεν ούτε να εξεύρη τί να πράξη κατά τους δύο τούτους της διοικήσεως κλάδους, ούτε και το ελάχιστον των χρεών του να δύναται να εκπληρώση. Μάλιστα δε περί τα της δικαιοσύνης ευρέθη επικινδύνως κείμενος, προαγόμενος δηλαδή να υπερβαίνη τα όρια του συντάγματος, ίνα συμφώνως προς τον ορθόν λόγον υπερασπίζη το δίκαιον.

Υμείς γνωρίζετε, κύριε Κυβερνήτα, κάλλιον παντός άλλου ποία τινά καθήκουσιν εις την γραμματείαν της δικαιοσύνης, και ότι αυτά συμφέρονται μετά της συστάσεως των δικαστηρίων, των οποίων εκείνη προέστηκεν έφορος. Αλλ’ εν τη Ελλάδι τύχη κακή ουδέποτε υπήρξαν δικαστήρια άλλα παρά το εν Σύρω εμπορικόν, το των λειών ενταύθα, συσταθέν παρά της κυβερνήσεως της τρίτης περιόδου, και εν κακουργιοδικείον εν Ναυπλίω κατά το 1826 ιδρυθέν, έπειτα δε καταργηθέν διά ψηφίσματος της εν Τροιζήνι εθνικής συνελεύσεως.

Προ ταύτης της συνελεύσεως αι διαφοραί των πολιτών εκρίνοντο ενίοτε από επιτροπάς διαιτητών ονομαζομένων παρά της κυβερνήσεως, αλλά και αυταί απηγορεύθησαν ως αντικείμεναι εις το σύνταγμα. Εκ τούτου δε το Βουλευτικόν ηναγκάσθη να διορίση επιτροπήν εκ των μελών του, ίνα επιδιορθώση μεν τον νόμον τον περί συστάσεως των δικαστηρίων, προβάλη δε αυτώ το περί τούτου προβούλευμα. Και η επιτροπή μεν εποίησεν ούτως, αλλά το Βουλευτικόν διά την γενικήν ίσως των πραγμάτων σύγχυσιν δεν ευκαίρησε να εμμελετήση καί τοι της κυβερνήσεως συνεχώς διαγγελλούσης και παριστώσης εις αυτό, χρειωδεστάτην την των δικαστηρίων σύστασιν, και χωρίς ταύτης αδύνατον ον να λυτρωθώσιν οι πάσχοντες υπό της βίας και της παρανομίας.

Βλέπων λοιπόν μετά βαθείας θλίψεως τα ολέθρια του χρονισμού τούτου αποτελέσματα, και την συνοχήν του πάσχοντος πολίτου και μετά δακρύων επικαλουμένου την υπεράσπισιν της δικαιοσύνης, προς τον οποίον ουδεμίαν παρηγορίαν ή προσφυγήν εις δικαστήρια ηδυνάμην να δώσω, άλλον τρόπον δεν είχα ειμή πότε μεν να κάμνω τον ειρηνοδίκην, πότε δε να παρακινώ εις αιρετοκρισίας. Αλλά και τούτο έμενεν ατελεσφόρητον, διότι ο διεστραμμένος κατεφρόνει

και ηρνείτο να αποδώση το αφαιρεθέν. Και ηγωνιζόμην ανωφελώς, και το περισσότερον κατήντων να λέγω ότι η εξέτασις της αναφοράς ανεβάλλετο μέχρι της συστάσεως των δικαστηρίων. Τοιαύτα είναι τα του πολιτεύματος μου ως γραμματέως της δικαιοσύνης.

Καθό δε γραμματεύς της δημοσίου εκπαιδεύσεως, και οξέως ησθανόμην το χρέος ο μοι επέκειτο ίνα συντελέσω πάσαις μου ταις δυνάμεσιν εις σύστασιν εκπαιδευτηρίων της νεολαίας, και ουδέ έλειψα να υποβάλω εις το Βουλευτικόν σώμα προβουλεύματα και αιτήσεις πόρων προς καταβολήν των επαρχιακών και γενικωτέρων σχολείων εις μέρη προφυλαγμένα από τας συμφοράς του πολέμου. Αλλ’ αι μεν προτάσεις μου παρεδέχθησαν, και επιτροπή διωρίσθη να τας επεξετάση, έως δε της ώρας δεν έγεινε τίποτε, και είδα μετά λύπης όλους τους διϊσχυρισμούς μου απράκτους και αδύνατον το να κάμω ό,τι άλλοτε έκαμα εις Αθήνας έπαρχος ων, ως γνωρίζει ίσως η Υμετέρα Εξοχότης αν διήλθε τας τότε εφημερίδας.

Αύτη είναι η σύντομος μεν, αλλ’ ακριβής έκθεσις της καταστάσεως των εμπεπιστευμένων μοι κλάδων της διοικήσεως.

Ο επί της δικαιοσύνης κτλ. γραμματεύς της επικρατείας

Μ. ΣΟΥΤΣΟΣ

17.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο επί των στρατιωτικών γραμματεύς της επικρατείας προς τον Εξοχώτατον Κυβερνήτην της Ελλάδος.

Αιγίνη, 14/26 Ιανουαρίου 1828

Μετά σπουδής υπακούων εις τας προσταγάς της Υμετέρας Εξοχότητος, τίθημι υπ’ όψιν αυτής την περίληψιν των στρατιωτικών πραγμάτων προς γνώσιν της.

Κατάστασις των φρουρίων

Του μεν Ναυπλίου την ακρόπολιν κατέχει ο στρατηγός Στράτος, το δε Παλαμήδειον ο στρατηγός Γρίβας. Περί της καταστάσεως των δύο τούτων φρουρίων δεν έχω τί να είπω, επειδή το παν είναι σύγχυσις διά την εμφύλιον

διαμάχην των δύο αρχηγών. Το φρούριον της θαλάσσης κατέχει ο στρατηγός Μήτρος Δελιγιωργόπουλος, πανενδεές. Το δε ποσόν των ενουσών φρουρών αγνοώ, ουδέ αποκρίνομαι περί της ακριβείας. Πρέπει όμως το μεν Παλαμήδειον να έχη τριακοσίους στρατιώτας, η δε ακρόπολις διακοσίους, και το Βούρτζιον ογδοήκοντα. - Το φρούριον του Άργους, ερειπίων σωρός, φυλάττεται όμως εθελοντί παρά του στρατηγού Δημητρίου Τσόκρη και των κατοίκων της πόλεως. - Το των Μύλων φρούριον, κεχαλασμένον ον και αυτό, αρτίως επεσκευάσθη, και φρουρείται παρά του στρατηγού Βέρη μετά στρατιωτών 150. - Το του Άστρους έρυμα ανήγειρεν ο στρατηγός Παναγιώτης Ζαφειρόπουλος, όστις και το φυλάττει με 100 εκ των κατοίκων του τόπου. - Το τείχος της Μονεμβασίας φρουρείται υπό του στρατηγού Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη μετά 200 περίπου στρατιωτών, και είναι ανεφοδίαστον. - Το της Καρυταίνης φρούριον επεσκευάσθη και φυλάττεται μετά διακοσίων στρατιωτών παρά του γενικού αρχηγού της Πελοποννήσου Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, ον και τούτο απρομήθευτον. - Τον Ακροκόρινθον έχουσιν οπλαρχηγοί Ρουμελιώται, με πόσην φρουράν δεν γνωρίζω, αλλ’ είναι και ούτος ενδεής προμήθειας. - Το του μεγάλου Σπηλαίου μοναστήριον φυλάττεται εκ των ιδίων πόρων υπό του καθηγουμένου Δαμασκηνού και των πατέρων. Εκεί δ’ εστάλη και ο στρατηγός Πετμεζάς παρά του αρχιστρατήγου Τσωρτς. - Την Γραμβούσαν της Κρήτης έχουσιν αρχηγοί Κρήτες, όπου και βοηθείας τινάς έστειλεν η κυβέρνησις.

Κατάστασις των ενεργών στρατιωτικών σωμάτων

Το σώμα το υπό την άμεσον διεύθυνσιν του γενικού αρχηγού της Πελοποννήσου δεν είναι εις κίνησιν, διά λόγους τους οποίους αυτός μόνος γνωρίζει. Περί δε την Τριπολιτσάν ευρίσκεται άθροισμά τι μικρόν εθελοντών υπό τον κυρ Ρήγαν Παλαμήδην, και άλλο πλησίον των Νεζερών, ούτε μισθόν λαμβάνον ούτε τροφίμους μερίδας· και άλλα δε τινά εις τα πέριξ της Αρκαδίας, επίσης αφρόντιστα. Ο στρατηγός Νικήτας έχει κατά τας Μεσσηνιακάς επαρχίας διάφορα σώματα, μισθού και μερίδων, έρημα και αυτά. Κατά την Μάνην ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης αρχηγεί διαφόρων Σπαρτιατικών συστρεμμάτων, εχόντων τους καπιτάνους των. Εν δε τη Λοικεδαίμονι δεν υπάρχει ένοπλος δύναμις. Εθελονταί τινες διαπεριπατούσι στρατιωτικώς εις Καρύταιναν. Ο στρατηγός Παναγιώτης Νοταράς διοικεί μικρά τινα σώματα εις την επαρχίαν της Κορίνθου, άμισθα και ανεπισίτιστα. Ο συνταγματάρχης Ιωάννης Βαϊρακτάρης έχει στρατιωτικόν περί τον Ισθμόν, αλλ’ εκ της ελλείψεως των τροφών ηναγκάσθησαν να αφήσωσι τας θέσεις των και να υποχωρήσωσιν εις Κόρινθον. Εις Ελευσίνα ο στρατηγός Κατσικογιάννης και ο Χατζημελέτης στρατηγούσι 1000 - 1500 στρατιωτών εξ ων 300 είναι ιδικοί των, και οι λοιποί εκ των κατοίκων. Εις Αθήνας, Λεβαδίαν, και Θήβας, μικρά τινα σώματα ασκούσιν εκδρομάς μόνον κατά την

χώραν. Εις την παρεμβολήν του αρχιστρατήγου, ο Γεώργιος Διβουνιώτης διοικεί περίπου 1500 στρατιώτας. Το δε αμέσως υπό τον αρχιστράτηγον στίφος κατά την δυτικήν Ελλάδα σύγκειται εκ 2500 στρατιωτών. Το εις την εκστρατείαν των Τρικέρων αποτυχόν σώμα διελύθη και εσκορπίσθη περί τας νήσους του Αιγαίου. Απέτυχε και η εκστρατεία της Ευβοίας. Η δε της Χίου δεν υπάγει κακώς. Τα της Κρήτης επίσης δίδουσιν ελπίδας τινάς. Αι εν ταις νήσοις φρουραί διελύθησαν, και άλλο στράτευμα δεν υπάρχει κατά το Αιγαίον ειμή το επιβιβασμένον εις τα πλοία του θαλασσοφύλακος Μικέ Κυπαρίσση. Εν Σαλαμίνι προς φύλαξιν της ακτής και κατά της λαθρεμπορίας στέκει με ολίγους ο καπιτάν Μηναίος, και εν Αιγίνη ο Δημήτριος Μακρής, φυλάττων την ευταξίαν. Ο ακριβής αριθμός των εν πράξει στρατιωτών είναι άδηλος, ουδέ κατώρθωσέ ποτε η γραμματεία να τον γνωρίση, αλλ’ ούτε επιθεώρησίς ποτε έγεινεν. Ο στρατηγός Τζαβέλλας και πολλοί άλλοι οπλαρχηγοί με τους ανθρώπους των είναι εις Ναύπλιον.

Ο επί των στρατιωτικών γραμματεύς της επικρατείας

Α. ΒΛΑΧΟΠΟΥΛΟΣ

[Χρήσιμη στο σημείο αυτό είναι η δημοσίευση ωρισμένων ψηφισμάτων της Γ΄ Εθνικής Συνελεύσεως της Τροιζήνος του Απριλίου - Μαΐου 1827, που συμπληρώνουν την εικόνα της μετεπαναστατικής Ελλάδας σε ό,τι αφορά κυρίως την αντιμετώπιση του θέματος των εθνικών γαιών. Από τα ψηφίσματα αυτά προκύπτει η αντίφαση μεταξύ των διαφόρων αποφάσεων της Συνελεύσεως στη διαχείριση του μεγάλου αυτού προβλήματος. Ενώ αναθέτει στον Καποδίστρια να διαπραγματευθεί τη σύναψη νέου δανείου χωρίς ζημία των δικαιωμάτων των δανειστών των δύο προηγουμένων δανείων, τα οποία είχαν εξασφαλιστεί με υποθήκη «εις την Εθνικήν γην της Ελλάδος», συγχρόνως υπόσχεται την ίδια αυτή γη στους αγωνιστές της Επανάστασης. Υπογραμμίζουμε την αντίφαση αυτή γιατί το θέμα των εθνικών γαιών και της διανομής του αποτέλεσε αργότερα εν α από τα κυριότερα επιχειρήματα πολεμικής εναντίον του Κυβερνήτη.].

18.

Με το IB' Ψήφισμα «η Εθνική Γ' των Ελλήνων Συνέλευσις» της 8 Απριλίου 1827, εξουσιοδοτεί τον Κυβερνήτη να διαπραγματευθεί δάνειο «πέντε μιλιουνίων διστήλων ταλλήρων» πραγματικών, ήτοι εκκαθαρισμένων δι’ υποθήκης της εθνικής γης προς ασφάλειαν του δανειστού».

Οι προϋποθέσεις που τίθενται με το ψήφισμα για τη διαπραγμάτευση του τρίτου αυτού δανείου της Ανεξαρτησίας είναι να συναφθεί «άνευ ζημίας των δανειστών του α' και β' δανείου, καθ’ όσον αποβλέπει το δικαίωμα της υποθήκης επάνω εις την εθνικήν γην της Ελλάδος». Επίσης από το τρίτο αυτό δάνειο να πληρωθεί ο τόκος των δύο προηγουμένων, ενώ στην παράγραφο Γ' του

Ψηφίσματος γράφεται ότι « Ανατίθεται εις τον πατριωτισμόν του Κυβερνήτη ο τρόπος των συμφωνιών του τρίτου τούτου δανείου».1

1. Αρχεία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας Έκδοσις της Βιβλιοθήκης της Βουλής, Τόμος Γ' σελ. 596 - 597.

19.

Με το Κ' Ψήφισμα (5 Μαΐου) η Συνέλευσις «θεωρούσα ότι είναι και δίκαιον και συμφέρον να βραβευθή ο στρατιώτης, μετά τον πόλεμον της Ελλάδος, διά γης εθνικής, δωρεάν διδομένης» εψήφισε: «Όσοι καταταχθώσιν υπό την ελληνικήν σημαίαν από της σήμερον, διά να υπηρετήσουν την πατρίδα, φυλάσσοντες τους στρατιωτικούς νόμους μετ’ ακριβείας, αξιωματικοί τε και απλοί στρατιώται, θέλει λάβουν ανταμοιβήν γης εθνικής έπαθλον, αναλόγως της προς την πατρίδα υπηρεσίας, δωρεάν δοθησομένης μετά τον πόλεμον της Ελλάδος». Το «ποσόν» της γης που θα δίδεται και ο τρόπος της διανομής της θα καθορίζονταν με νόμο που θα εξέδιδε η Βουλή (ό.π. σ. 613 - 614).1

1. Όπ. π. σσ 609 - 610.

20.

Με το KB' Ψήφισμα (5 Μαΐου) η Συνέλευσις παίρνει ένα πραγματικά ριζοσπαστικό μέτρο για να προσελκύσει υπόδουλους Έλληνες στην απελευθερωμένη Ελλάδα. Και συγκεκριμένα:

Α'. Όσοι χριστιανοί του Ανατολικού Δόγματος έλθουν εις την Ελλάδα διά να κατοικήσουν, έχουν το δικαίωμα να ανεγείρωσιν εις αυτήν πόλεις ιδιαιτέρας· τότε δε αποτελούν επαρχίαν, όταν συμποσωθούν μέχρι 15 χιλιάδων ψυχών.

Β'. Η Βουλή θέλει προσδιορίσει τον τόπον, όπου θα εγείρωσι τας πόλεις των, και την έκτασιν αυτού, αναλόγως των κατοίκων, χωρίς να παραβλάπτη των εντοπίων τα δίκαια.

Γ'. Η Βουλή θέλει προσδιορίσει την έκτασιν της εθνικής γης, την οποίαν θέλει τους δώσει προς καλλιέργειαν, κανονίζουσα τα χρέη και δίκαιά των, κατά τον περί εκχερσώσεως νόμον.

Δ'. Είναι δεκτοί όσοι αλλοεθνείς προσέλθουν εις την Ελλάδα, για να κατοικήσουν, έχοντες το δικαίωμα να εγείρωσι πόλεις ιδιαιτέρας κατά τον νόμον, οπού θέλει θέσει περί τούτου η Βουλή. Ε΄. Η Βουλή θέλει κανονίσει όλα τα λοιπά δικαιώματά των, κατά τους καθεστώτας νόμους και κατά το δίκαιον.1

1. Όπ. π. σσ 616 - 617.

21.

Το ΚΓ' (5 Μαΐου) Ψήφισμα προχωρεί στην υλοποίηση του προηγουμένου με την αναγνώριση του δικαιώματος στους Σμυρναίους «τους σποράδην παροικούντας», να ανεγείρωσι πόλιν εις οποιονδηποτε μέρος του Ισθμού της Κορίνθου. Η πόλη αυτή θα ονομαζόταν Νέα Σμύρνη, η δε Βουλή με απόφασή της θα προσδιορίζει την έκταση της εθνικής γης που θα τους παραχωρούνταν προς καλλιέργειαν «βάσιν έχουσαν τον περί εκχερσώσεως νόμον»».1

Το περίεργον όμως με το ψήφισμα αυτό ότι δεν έχει τις υπογραφές των πληρεξουσίων, όπως όλα τα άλλα, ούτε και τις υπογραφές του Προέδρου και του Γραμματέως.

1. Όπ. π. σ 618.

22.

Το ΚΔ' (5 Μαΐου) Ψήφισμα είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικό της καταστάσεως που επικρατούσε στο θέμα της ιδιοκτησίας των εθνικών κτημάτων. Γράφει:

Η Συνέλευσις θεωρούσα ότι εις την επί δημοπρασίας εκποίησιν των εις φθοράν υποκειμένων εθνικών κτημάτων ηκολούθησαν και καταχρήσεις προς βλάβην ου την τυχούσαν του Εθνικού Ταμείου.

Ψηφίζει

A'. Αι εκποιήσεις των εθνικών κτημάτων, οίον οσπιτίων, εργαστηρίων, μύλων, ερειπίων και λοιπών, όσαι έγιναν εναντίον των νόμων και των διατυπώσεων της Διοικήσεως, από την αρχήν της Α' Περιόδου άχρι τέλους της Γ', αναιρούνται καθ’ όλην την έκτασιν.

Β'. Όσοι αγοράσαντες παρανόμως εθνικά κτήματα και εξ αυτών επροπορίσθηκαν οποιανδήποτε πρόσοδον, αφ’ ότου τα έλαβον εις την εξουσίαν των, αφαιρούμενοι τα κτήματα ταύτα, οφείλουν ν’ αποδώσουν και την εκ τούτων πρόσοδον εις το Εθνικόν Ταμείον, εξαιρουμένων των νομίμων εξόδων των.

Γ'. Οι τοιούτοι θέλει αποζημιωθώσι διά του αντιτίμου, λαμβάνοντες ό,τι έδωσαν εις πληρωμήν των κτημάτων αυτών. Εάν επλήρωσαν δε και χρήματα, να λαμβάνωσι την ίσην ποσότητα, ομού και τον νόμιμον αυτών τόκον.1

1. Όπ. π. σσ. 610 - 619.

23.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Προς την Βουλήν

Αι μεταξύ μας, απόρρητοι μεν, αλλ’ ελεύθεραι κι εντιμοι εξηγήσεις περί της παρούσης αξιοδακρύτου θέσεως της Ελλάδος και η επίσημος διακοίνωσις των 17 του παρόντος, την οποίαν μ’ έκαμεν η Βουλή, δεν με συγχωρούν πλέον ν’ αμφιβάλλω περί της απαραιτήτου ανάγκης να δεχθώ τα μέτρα, τα γνωστοποιούμενα διά των εγκεκλεισμένων εγγράφων.

Γενόμενοι μέτοχοι, ως ελπίζω, της κατά τούτο πεποιθήσεώς μου, θέλετε συμμεθέξει και της θλίψεως, την οποίαν αισθάνομαι, διότι η εν Τροιζήνι Συνέλευσις δεν σας εφωδίασε με τας αποχρώσας δυνάμεις, διά να έχετε την εξουσίαν να κυρώσετε την κατάστασιν της προσωρινής Κυβερνήσεως, ήτις μόνη με φαίνεται, ότι δύναται να προφυλάξη την πατρίδα μας από τους επικειμένους κινδύνους, με τους οποίους η ενεστώσα κρίσις την επαπειλεί.

Η θλίψις μου, εν τοσούτω, θέλει μετριασθή, εάν υμείς, ως πολίται τιμηθέντες με την εμπιστοσύνην των συμπολιτών σας, κρίνετε, ως εγώ, ότι είν’ αδύνατον ν’ αποφασίσω αλλέως, χωρίς να λείψω απ’ όλα μου τα χρέη και συγχρόνως να καταστήσω εις κίνδυνον τα ουσιωδέστατα συμφέροντα της Ελλάδος.

Εάν έχετε τοιαύτην πεποίθησιν, δεν θέλετε αρνηθή την ψήφον σας εις την διακοίνωσιν, την οποίαν σας διευθύνω- και θέλετε με το αποδείξει, εάν δειχθήτε ευδιάθετοι να μεθέξετε των έργων και του υπευθύνου της νέας προσωρινής Κυβερνήσεως.

Αι υποθέσεις επισωρεύονται· αι στιγμαί είναι πολύτιμοι· σας παρακαλώ, διά τούτο, να σκεφθήτε περί της παρούσης επιστολής, χωρίς καμμίαν αναβολήν, και να με γνωστοποιήσετε την γνώμην σας, όσον τάχος.

Παραλείπω να σας ενθυμίσω, ότι ήθελεν είσθαι αναρμοστότατον να λάβη το κοινόν παραμικράν γνώσιν των μέτρων, τα οποία μετ’ ολίγον θέλω λάβει, πριν φανούν εις τα όμματά του υπό την οποίαν σκοπώ να τα παρουσιάσω μορφήν.

Δεχθήτε την βεβαίωσιν της προς υμάς υπολήψεως μου.1

Εν Αιγίνη τη 17 Ιανουαρίου 1828

Ο Κυβερνήτης I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

1. Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ., 4, σσ 3 - 4.

24.

Αριθ. ΝΗ' του Κώδικος των Νόμων

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Η ΒΟΥΛΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

Επειδή ο παρά του ελληνικού έθνους εμπεπιστευμένος τας ηνίας της Κυβερνήσεως κύριος Ιωάννης Ά. Καποδίστριας έφθασεν εις την Ελλάδα·

Επειδή αι δειναί της πατρίδος περιστάσεις και η διάρκεια του πολέμου δεν εσυγχώρησαν, ούτε συγχωρούσι την ενέργειαν του εν Τροιζήνι επικυρωθέντος και εκδοθέντος Πολιτικού Συντάγματος καθ’ όλην αυτού την έκτασιν·

Επειδή η σωτηρία του έθνους είναι ο υπέρτατος πάντων των νόμων· και Επειδή η Βουλή ανεδέχθη παρά των λαών την πρόνοιαν της εαυτών σωτηρίας·

Η Βουλή, μόνον σκοπόν έχουσα το να σωθή η Ελλάς και ως ιερώτερόν της χρέος θεωρούσα τούτο και την ευδαιμονίαν του ελληνικού έθνους, του οποίου ενεπιστεύθη την φροντίδα·

Και επειδή ο Κυβερνήτης επρόβαλε σχέδιον μεταβολής Διοικήσεως προσωρινώς,

Ψηφίζει:

Α'. Ο Κυβερνήτης μετά της Βουλής συγκαλούσι τον ελληνικόν λαόν εις Εθνικήν Συνέλευσιν, κατά τον & δ' της ΚΣΤ' συνεδριάσεως της εν Τροιζήνι Τρίτης Εθνικής Συνελεύσεως.

Β'. Η προσωρινή Διοίκησις της επικρατείας κανονίζεται κατά τα εφεξής άρθρα:

1. Έν συμβούλιον, συγκείμενον από μέλη [27] και ονομαζόμενον Πανελλήνιον, μετέχει μετά του Κυβερνήτου της Ελλάδος των έργων και του υπευθύνου της Κυβερνήσεως, έως της συγκροτήσεως της Εθνικής Συνελεύσεως, ήτις θέλει συνέλθει εντός του Απριλίου μηνός 1828.

2. Το Πανελλήνιον διαιρείται εις τρία Τμήματα:

Το Α' έχει αντικείμενον την Οικονομίαν

Το Β', την διοίκησιν των Εσωτερικών καθ’ όλους αυτών τους κλάδους·

Το Γ', την ωπλισμένην δύναμιν ξηράς και θαλάσσης.

3. Έκαστον Τμήμα προεδρεύεται παρ’ ενός των μελών του, ονομαζομένου Προβούλου. Δύο άλλα μέλη είναι επιφορτισμένα εις έκαστον Τμήμα την σύνταξιν των πράξεών του, φέροντα τον τίτλον του Α ' και Β' Γραμματέως.

4. Ο Πρόβουλος του Τμήματος της Οικονομίας, ομού με τους Προβούλους των δύο άλλων Τμημάτων, προεδρεύει το Πανελλήνιον εις τας γενικάς του συνεδριάσεις· ο δε Γραμματεύς του Τμήματος του κινούντος τας υποθέσεις, εις τας οποίας ενασχολείται το Πανελλήνιον, ενεργεί τα χρέη του Γραμματέως ταύτης της συνελεύσεως.

5. Έν διάταγμα κανονίζει μερικώτερον τον οργανισμόν του Πανελληνίου, ως και των Τμημάτων του, και ορίζει τα προσήκοντα καθήκοντα αυτών.

6. Η Βουλή και η Αντικυβερνητική Επιτροπή, ήτις απέθετο ήδη τα χρέη της, παραδίδουν εις τους τρεις Προβούλους και τους τρεις Πρώτους Γραμματείς του Πανελληνίου τα αρχεία των και όλας τας γνωστοποιήσεις, [τας] αποτεινομένας εις τα χρέη, τα οποία αι δύο αύται δυνάμεις ενήργησαν από τον Μάιον μήνα έως σήμερον.

7. Τα ψηφίσματα του Κυβερνήτου της Ελλάδος θέλουν είσθαι θεμελιωμένα επάνω εις τας εγγράφους αναφοράς του Πανελληνίου η των Τμημάτων αυτού, καθ’ όσον το αντικείμενον του ψηφίσματος κινείται από την Διοίκησιν ή και από την νομοθεσίαν.

8. Τα αντικείμενα είναι διοικητικά, εάν αι πράξεις της εν Τροιζήνι Συνελεύσεως επρονόησαν περί αυτών, ώστε δεν πρόκειται άλλο, ειμή να εκτελεσθή ο νόμος· είναι δε νομοθετικά, όταν ο νόμος δεν επρονόησε περί αυτών.

Τα ψηφίσματα ταύτα γίνονται επάνω εις τας αναφοράς του Πανελληνίου· τα δε άλλα, επάνω εις τας των Τμημάτων.

9. Ο Κυβερνήτης της Ελλάδος έχει πλησίον του ένα Γενικόν Γραμματέα, φέροντα τίτλον του Γραμματέως της Επικρατείας, όστις προσυπογράφεται εις τα ψηφίσματα και εις την αλληλογραφίαν.

10. Θέλουν συσταθή επιτροπαί ειδικαί, εκτός των κόλπων του Πανελληνίου, καθ’ όσον απαιτούσι τούτο αι χρείαι της Διοικήσεως και αι εργασίαι, αίτινες είναι κατεπείγον να προετοιμασθούν διά την Εθνικήν Συνέλευσιν.

Γ' Αποτίθεται η Βουλή το οποίον ανέλαβε χρέος της νομοδοτικής εξουσίας.1

Εν Αιγίνη τη 18 Ιανουαρίου 1828

Ο Πρόεδρος

Ν. ΡΕΝΙΕΡΗΣ

[Έπονται υπογραφαί βουλευτών, τον αριθμόν 84]

Ο Α' Γραμματεύς

(Τ.Σ.) X. Αινιάν

1. Όπ. π. σσ 4 - 5.

25.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Προς την Βουλήν

Δεν δύναμαι, κύριοι, να σας δείξω τα οποία το υπ’ αριθ. ΝΗ' ψήφισμά σας με ενέπνευσεν αισθήματα άλλως, ειμή κοινοποιών εις υμάς τον κατάλογον των υποψηφίων, τον οποίον πολλοί εξ υμών και εκ της Αντικυβερνητικής Επιτροπής ευαρεστήθησαν να με προμηθεύσουν απορρήτως, κατ’ αίτησίν μου· σας τον διευθύνω, διά να εκπληρώσω ευσεβάστως το οποίον μετά του έθνους αναδέχομαι βάρος, κατά την προκήρυξιν, την οποίαν αύριον δημοσιεύω.

Σας παρακαλώ, επομένως, να θεωρήσετε τον κατάλογον αυτόν και να κάμετε έτερον παρόμοιον, καταγράφοντες εις αυτόν τα ονόματα των πολιτών, οίτινες ηθέλατε κρίνει, ότι δύνανται βελτιώτερον να πληρώσουν τα δι’ αυτούς φυλαττόμενα χρέη, κατά τον οργανισμόν της νέας προσωρινής Κυβερνήσεως.1

Εν Αιγίνη τη 19 Ιανουαρίου 1828

Ο Κυβερνήτης

I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

1. Όπ. π. σ. 4.

26.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Διακηρύττει προς τους Έλληνας:

«Εάν ο Θεός μεθ’ ημών, ουδείς καθ’ ημών»

Τέλος πάντων, είμαι εν μέσω υμών, και διά τούτο αποδίδω χάριτας προς τον Ύψιστον.

Η διάχυσις της ψυχής, με την οποίαν με υπεδέχθητε, και τα δείγματα της εμπιστοσύνης, με τα οποία ευαρεστείσθε να με περιστοιχήτε, νύττουν βαθέως

την καρδίαν μου· και δεν βλέπω την στιγμήν να σας δώσω όλον ολόκληρον το μέτρον της αφοσιώσεως και της ευγνωμοσύνης μου.

Θέλετε το λάβει, ελπίζω, ευθύς αφού οι αντιπρόσωποί σας, νομίμως κατασταθέντες εις Εθνικήν Συνέλευσιν, θέλουν γνωρίσει τας διακοινώσεις, τας οποίας οφείλω να κάμω προς αυτούς.

Τότε θέλετ’ εμπορέσει να βεβαιωθήτε, ότι τα ταξίδια μου, ως και αι προσπάθειαί μου από τον Μάιον μήνα, είχον μόνον και εξαίρετον σκοπόν να εξάξουν την αγαπητήν μας πατρίδα από την ολεθρίαν μονήρη θέσιν, εις την οποίαν εισέτι ευρίσκεται, να την καταστήσουν, ώστε ν’ απολαύση χωρίς αργοπορίαν τ’ αγαθά, όσα την υπόσχεται ο πρώτος παράγραφος του προσθέτου άρθρου της εν Λονδίνω Συνθήκης των 6 Ιουλίου του παρελθόντος έτους, και να την προμηθεύσουν ακόμη χρηματικά τινα μέσα εκ μέρους όλων ανεξαιρέτως των Δυνάμεων, αίτινες υπέγραψαν την Συνθήκην αυτήν.

Αι τιμαί της 12/24 του παρόντος μηνός, έχουσαι αντικείμενον την σημαίαν σας και την καθιέρωσιν της νέας Κυβερνήσεως σας, θέλουν σας ενθαρρύνει να πιστεύσετε μετ’ εμού, ότι, εάν ο ανωτέρω σκοπός δεν κατωρθώθη ακόμη, θέλει κατορθωθή την στιγμήν, καθ’ ην εσωτερική Διοίκησις, ισχύουσα μόνον διά των νόμων, θέλει δυνηθή να σας διασώση από την φρικτήν αναρχίαν και ούτω βαθμηδόν να σας οδηγήση εις την πρόοδον της εθνικής και πολιτικής αναγεννήσεώς σας.

Τότε μόνον θέλετε δυνηθή να αποδώσετε εις τους Συμμάχους Μονάρχας τα δι’ αυτούς απαραίτητα ενέχυρα, ώστε να μην αμφιβάλλουν πλέον περί της οδού, την οποίαν θέλετε γνωρίσει και δυνηθή να οδεύσετε προς εκπλήρωσιν των σωτηρίων σκοπών, οίτινες εγέννησαν την Πράξιν της 6 Ιουλίου και την εις αιώνα αξιομνημόνευτον ημέραν της 8/20 Οκτωβρίου.

Πριν τούτου, δεν έχετε το δίκαιον να ελπίσετε τας οποίας υπέρ υμών επεκαλέσθην βοηθείας, ούτε καμμίαν άλλην συνδρομήν, διά να δυνηθήτε να εύρετε τα μέσα να εισάξετε την εσωτερικήν ευταξίαν και να φυλάξετε την υπόληψίν σας εις τον έξω κόσμον.

Τοιαύτα συλλογιζόμενος, αισθάνομαι ζωηράν θλίψιν, ότι η εν Τροιζήνι Εθνική Συνέλευσις δεν εφωδίασε την Βουλήν με αποχρώσας δυνάμεις, διά να εχη την εξουσίαν να κυρώση τα μέτρα, άτινα η κοινή σωτηρία αποκαθιστά εις το εξής εξ ανάγκης κατεπειγούσης απαραίτητα.

Νέα Εθνική Συνέλευσις δεν εμπορεί να συνέλθη παντελώς, προ του Απριλίου μηνός. Αλλ’ εν τω μεταξύ τούτω, εξακολουθούσα η ενεστώσα κρίσις εμπορεί να μηδενώση όλας τας ελπίδας σας και να αποστερήση τους καρπούς των υπέρ του ιερού αγώνος απείρων θυσιών· αγώνος, τον οποίον με τοσαύτην ανδρείαν και καρτερίαν υπεστηρίξατε!

Πεπεισμένος, με πόσην ανυπομονησίαν επιθυμείτε να τρυγήσετε τους καρπούς των θυσιών τούτων και να πιστώσετε την προσδοκίαν των Συμμάχων Δυνάμεων, ως και την υπέρ υμών πρόνοιαν, με την οποίαν ο χριστιανικός και πολιτισμένος

κόσμος σας τιμά αποφασίζω να σας προμηθεύσω το κατ’ εμέ μόνον μέσον προς τον σκοπόν, συγκαλών Εθνικήν Συνέλευσιν τον Απρίλιον μήνα και έως της συγκροτήσεως αυτής δεχόμενος σύστημα προσωρινής Κυβερνήσεως, θεμελιωμένον, εν τοσούτω, επάνω εις τας βάσεις των πράξεων της Επιδαύρου, του Άστρους και της Τροιζήνος.

Δεν εδέχθην, μ’ όλα ταύτα, το σύστημα τούτο, ειμή αφού έλαβα την γνώμην της Βουλής και των μεταξύ σας πλέον φωτισμένων από τα φώτα της πείρας· ούτε βάλλω τούτο εις εκτέλεσιν, χωρίς της συμπράξεως του ενός και του άλλου, και μάλιστα εκείνων, οίτινες διά των ψήφων των επαρχιών της επικρατείας ανέβησαν ήδη εις τον έντιμον βαθμόν της πρώτης αρχής ή της αντιπροσωπείας του έθνους.

Κοινωνούντες μετ’ εμού, θέλουν μεθέξει των αγώνων και του υπευθύνου μου· περί τούτων δε θέλει κρίνει η Εθνική Συνέλευσις.

Όλη ολόκληρος η ζωή μου· το δημόσιον στάδιον, το οποίον διέτρεξα πλέον των τριάκοντα χρόνων η εύνοια, την οποίαν εντεύθεν απήλαυσα εις πολλούς της Ευρώπης τόπους, σας προμηνύουν, ότι ο μόνος σκοπός της αποφάσεώς μου ταύτης είναι να καταχθήτε, τέλος, υπό την αιγίδα των νόμων και να διαφυλαχθήτε από τας ολέθριους συνεπείας Κυβερνήσεως αυθαιρέτου.1

Εν Αιγίνη τη 20 Ιανουαρίου 1828

Ο Κυβερνήτης

I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

1. Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 4ος, σσ. 6-8

27.

Τω Κ. NAYAPXΩ ΚΟΔΡΙΓΓΤΩΝΙ, εις Μελίτην

Αιγίνη, 28 Ιανουαρίου 1828

[Η επιστολή και το υπόμνημα προς τον Άγγλο ναύαρχο Κοδριγκτώνα του Κυβερνήτη δικαιολογούνται από τον σύνδεσμο που είχε αναπτυχθεί μεταξύ των δύο ανδρών, όταν ο Καποδίστριας, στο ταξείδι του προς την Ελλάδα είχε σταθμεύσει και στη Μάλτα. Εξ άλλου φανερώνει ότι ο Καποδίστριας κατέβαλε προσπάθεια ν’ αξιοποιήσει για την Ελλάδα τις κρίσιμες εκείνες στιγμές οποιαδήποτε πηγή από την οποίαν θα μπορούσε ν’ αντλήσει βοήθεια. Κι έδινε πρώτος το παράδειγμα προσφέροντας για τον ελληνικό λαό τα προσωπικά περιουσιακά του στοιχεία].

Ο κ. πλοίαρχος Πάρκερ θέλει εκθέση εις την Εξοχότητά σας τα του ταξειδίου μας και όσα συνενόησεν ο άριστος νους του εκ της θεωρίας των ανθρώπων τε και πραγμάτων ων είδομεν διά Ναυπλίου παραπλέοντες, και ων βλέπομεν νυν εν Αιγίνη, όπου πλήθος απανταχόθεν της Ελλάδος, συρρέουσι. Θέλει σας ειπεί, κύριε Ναύαρχε, ότι ούτε δυστυχέστερος λαός άλλος υπήρξε ποτέ, ούτε αξιώτερος ενταυτώ όσων ευεργεσιών του υπόσχονται η υψηλή σύνεσις και η χριστιανική μεγαλοδωρία των υπογράψαντων την Λονδίνειον συνθήκην ανάκτων. Αλλά και εμόν χρέος είναι να συνάψω εις τας από του κ. Πάρκερ πληροφορίας, όσας η Ελλάς με επιφορτίζει να σας καθυποβάλω, ομού δε και τους πόθους αυτής. Υμείς δε, κύριε ναύαρχε, σώσαντες την ημέραν της 20 Οκτωβρίου την αειμνημόνευτον, το γενναίον τούτο και αξιοθαύμαστον έθνος από της Οθωμανικής ρομφαίας τε και αιχμαλωσίας, θελήσατε να τελειώσετε το έργον σας. Σώσατέ το σήμερον από της αναρχίας τε και αθλιοπαθείας, κακών αλληλογεννήτων κατ’ ανάγκην δαιμονίαν και άφυκτον.

Επταετής πόλεμος εξολοθρευτικός και εσωτερική αταξία αφίνουσι την Ελλάδα εις χείρας 20 ή 30.000 στρατιωτών και 15 ή 20.000 αεργούντων ναυτών. Η πολιτεία δεν έχει οικονομίαν. Η μεν Στερεά και η Πελοπόννησος δεν φέρουσιν ουδεμίαν πρόσοδον τα δε εισοδήματα του Αιγαίου το πλείστον προεξωδεύθησαν εις κατεπειγούσας ανάγκας, και εις εκτέλεσιν σχεδίων ίσως μη αρμοζόντων εις την κατάστασιν και εις τα αληθή συμφέροντα της Ελλάδος. Ο λαός είναι εις την πανεσχάτην απορίαν, διότι οι στρατιώται, χωρίς να πολεμώσι τους Τούρκους, κατατρώγουσι την ελπίδα της τροφής του και εις το παρόν και εις το μέλλον. Η δε ναυτιλία, αντί να του προμηθεύση πόρους, τον καταβαρύνει με τα αποτελέσματα της πειρατείας. Το πρώην ονομαζόμενον ενταύθα Βουλευτικόν σώμα και κυβέρνησις, ήτον κατά το εικός ανίκανον να αναστείλη την πρόοδον του κακού και να εύρη την θεραπείαν. Μη έχον να θρέψη ή να μισθοδοτήση ουδένα στρατιωτικόν ή πολιτικόν υπεργάτην, παρ’ ουδέν ελογίζετο υπό τε του στρατού και του στόλου και του λαού· όθεν και την εφήμερον εξουσίαν του περιώριζεν εις πλάγια μέσα, εις επιρροάς κομμάτων, καί ποτε ίσως εις πράξεις αμφίβολον εχούσας το έννομον. Αλλ’ όμως δεν με είναι δυνατόν να σιωπήσω περί των ανδρών τούτων το δίκαιον ότι άμα ακούσαντες παρ’ εμού τους λόγους, παραιτηθέντες εκουσίως από την αρχοντίαν των, προσεκύρωσαν ομοψύχως την παρ’ εμού συνταχθείσαν προσωρινήν κυβέρνησιν, της οποίας τα καταστατικά γράμματα, τον αριθμόν έξ, τολμώ να συνάψω ενταύθα, γαλλιστί μεθερμηνευόμενα.1

1. Πρόκειται για τις εκθέσεις των υπουργών της προσωρινής κυβερνήσεως, που δημοσιεύονται σε προηγούμενες σελίδες.

Μεγάλη είναι η επ’ εμέ καθημένη ευθύνη, και τόσον βαρυτέρα, όσον εθελουσίως την αναδέχομαι. Θέλει ιδεί όμως η Υμετέρα Εξοχότης, ότι να την μετριάσω επαγωνίζομαι, διά βαθμών πορευόμενος, και μόνον οδηγόν λαμβάνων την αυθεντίαν της πείρας ην αυτός εγώ θέλω πειραθή τών τε ανθρώπων και των θεσμών.

Καί τοι δε απεριορίστου ούσης της εις εμέ εμπιστοσύνης του έθνους, τα δοκίμιά μου ούτε να εκτελεσθώσιν ούτε να ωφελήσωσι δύνανται, ειμή όταν ημπορέσω να πληρώσω ευτάκτως και εννόμως τον στρατόν και τον στόλον, να περιθάλψω οπωσούν τον ανέστιον γενόμενον λαόν, και ούτω να τον επικολλήσω πάλιν εις την γην του και εις τας εργασίας επί των οποίων μόνων δύναται να στηριχθή η αληθής κοινωνική διακόσμησις.

Και ώδε παραθέτω υπόμνημα παρέχον αποσημείωσιν των βοηθειών όσων έχω απαραίτητον χρείαν όχι μόνον διά να κατορθώσω τα ειρημένα, αλλά και διά να ελευθερώσω τουλάχιστον την Πελοπόννησον και την Αττικήν από την παρουσίαν των Τούρκων.

Αν λοιπόν διά της ευνουστάτης μεσιτείας της Υμετέρας Εξοχότητος η Ελλάς λάβη δι’ εν έτος ή καν δι’ οκτώ ή και έξ μήνας την συλλογικήν επικουρίαν ην εν ονόματι αυτής αιτώ παρά των τριών βασιλειών, η Ελλάς σώζεται, και δυνατή γίνεται να συντελέση δραστηρίως εις διάπραξιν της συνθήκης της 6 Ιουλίου. Ει δε μη, η Ελλάς χάνεται, και μετ’ αυτής ίσως όλαι αι ελπίδες του να διαφυλαχθή η Ευρώπη από τα επαπειλούμενα δυστυχήματα εκ της βιαίας πτώσεως της τουρκικής δυναστείας.

Εκπέμπω το παρόν εις Μελίτην διά του κ. Κοντοσταύλου επί του ελληνικού βρικίου Έκτορος, πλοιαρχούντος Γιαννίτση.

Περιμένω δε, κύριε Ναύαρχε, ταχείας παραμυθίας παρά τε υμών και παρά του Κ. κόμητος Έϋδεν και του κ. ναυάρχου Ρινιή, εύελπις ων ότι αι εις εμέ επιβραβευθείσαι υποσχέσεις παρά των τριών αυλών, ευνοϊκώς δεξαμένων το υπόμνημά μου της 31 Αυγούστου (12 Σεπτεβρίου) 1827, θέλουσι τέλος πληρωθή, λαμβανόντων των ναυάρχων αυτών τας εις τούτο αναγκαίας εντολάς και πληρεξουσιότητας.

Και είμαι εις ανάγκην αλγεινήν μεν, ανάγκην όμως, να προσφύγω εις δύο τρόπους διά να οικονομηθώ έως ου φθάσωσιν αι εκλιπαρούμεναι βοήθειαι.

Το μεν πρώτον, να μεταχειρισθώ προς το παρόν τας μικράς ποσότητας όσας η ευρωπαϊκή φιλανθρωπία με ενεπίστευσεν, όλας συναθροιζομένας το πολύ εις 300.000 φράγκων, μόλις αρκούντων εις προσωρινήν τινα αναψύχωσιν της στρατιωτικής υπηρεσίας θαλάσσης και στερεάς. Ποιών δε τούτο, αναδέχομαι να αθετήσω τας βουλάς των ευεργετών της Ελλάδος, οίτινες ρητώς μοι ενετείλαντο να μεταχειρισθώ τας συνεισφοράς των εις εξαγορασμόν αιχμαλώτων, και περιποίησιν γερόντων και γυναικών και παιδιών, αστέγων και ανεστίων μεινάντων εκ του πολέμου. Από τας υμετέρας άρα χρηστάς διαπράξεις ελπίζω,

κύριε Ναύαρχε, να βοηθηθώ τάχιον διά να εκτελέσω τας ήδη αναβαλλομένας εντολάς των ευεργετών εκείνων.

Το δε δεύτερον, δίδω πληρεξουσιότητα εις τον κ. Κοντόσταυλον ν’ αγοράση με πίστωσιν εν Μελίτη και να με στείλη το συντομώτερον δύο φορτηγήματα τροφών, αξίας 20 έως 25.000 ταλλήρων και παραδίδω εις χείρας του ως ενέχυρον του αγορασμού παν ό,τι μου μένει, δηλαδή τα ολίγα μου εν Κερκύρα κτήματα. Και δεν δύναμαι να κάμω περισσότερον, αλλ’ ούτως απεξοφλήσας τα χρέη μου, επικαλούμαι πλέον την θείαν Πρόνοιαν υπέρ του δυστυχούς τούτου τόπου, παραθέτων αυτόν, κύριε Ναύαρχε, και εις την υμετέραν μέλησιν.

Δεν θέλω παύση την γραφήν μου, κύριε Ναύαρχε, χωρίς να σας ευχαριστήσω από καρδίας και διά τας τιμάς με τας οποίας ο κ. πλοίαρχος Πάρκερ επροθυμήθη να κοσμήση τον εγκαινισμόν της νέας κυβερνήσεως της Ελλάδος. Αυτού το παράδειγμα ηκολούθησε και ο κ. Λεβλάν, ηγεμών της γαλλικής φρεγάτας Ήρας, ευρεθείς εις τον όρμον της Αιγίνης, και ο κυβερνήτης της ρωσσικής φρεγάτας Ελένης κ. Πέτροβιτς, φθάσας ευκαίρως, συνεκόσμησε και αυτός την πομπήν της εγκαθιδρύσεως του Πανελληνίου.

Το Ελληνικόν έθνος, κατακαρδίως επιθελγόμενον διά ταύτα πάντα τα ευνοήματα, όσον ούπω θέλει δείξη, ελπίζω, την ευγνωμοσύνην του εις τους ανακτας τους ευδοκούντας να φροντίζωσι περί της αυτού σωτηρίας, αυλιζόμενον εν ησυχία και ευδαιμονία διά τα ευεργετήματά των.

Υστερ. Το παρόν έμελλε μεν να σταλή μετά του κ. Κοντοσταύλου διά του βρικίου Έκτορος, αλλά παραδίδεται εις βρίκιον αγγλικόν αναγόμενον σήμερον ως επί Κέρκυραν και Μελίτην, ευκαιρίαν προσφερομένην μοι παρά του κ. πλοιάρχου Πάρκερ.

Αναμνηστήριον πρόσθετον εις την προηγουμένην γραφήν.

Δεν δύναται η Ελληνική κυβέρνησις να κατασταθή ανεξάρτητος και ανεξαρτήτως να πράττη διώκουσα τα δύο ταύτα, την ελευθέρωσιν του τόπου από της παρουσίας των Τούρκων, και την στερέωσιν της ευταξίας διά της φιλοπονίας, ει μη πληρώνουσα ομαλώς κατά τον νόμον τους στρατιώτας και ναύτας του κράτους.

Υπολογιζόμενοι δε προς το ελάχιστον τα μέσα της επιτεύξεως του διπλού σκοπού, τα συστέλλομεν.

α. Εις στρατιωτικήν συγκρότησιν 23.500 ανθρώπων.

β. Εις πλοία καθωπλισμένα δεκαπέντε.

Αι δυνάμεις αύται, αγόμεναι υπό αξίων αρχηγών και καλώς διευθυνόμεναι, ικαναί εισιν εις το βιάσαι τους Τούρκους να κενώσωσι τα φρούρια Πελοποννήσου και Αττικής, και εις το εκριζώσαι την πειρατείαν.

Κατά τον υποσημειούμενον λογαριασμόν, εις 100.000 τάλληρα ισπανικά φέρεται ως έγγιστα η χρειώδης μηνιαία δαπάνη. Και ταύτην μετά κρίσεως, σωφρονιστικής διοικονομούσα η κυβέρνησις, δύναται να κρατήση ενταυτώ και τας ήδη αρχηνημένας εις την δυτικήν Ελλάδα, Χίον και Κρήτην επιχειρήσεις.

Αφ’ ου δε η Πελοπόννησος και η Αττική ελευθερωθώσιν από τους Τούρκους, τότε και η κυβέρνησις τας ελευθερώνει από την παρουσίαν των ατάκτων στρατευμάτων της, μεταχειριζομένη αυτά (εάν η Πόρτα τυφλώττη περί τα εαυτής) εις επικράτησιν των κουφότερων ίσως επιχειρηθέντων κατά τε την δυτικήν Ελλάδα και τας προμνημονευθείσας δύο νήσους.

Οπόταν δε η Ελληνική κυβέρνησις καταντήση βέβαια ότι υπάρχουσιν εις το ταμείον της δι’ εν έτος ή και διά μήνας έξ ή οκτώ, 100.000 τάλληρα κατά μήνα, ευκόλως θέλει διπλώση την ποσότητα από της πίστεως, ευρίσκουσα πόρους παρά εμπλούτων Ελλήνων, και δι’ αυτών αμέσως περιθάλπουσα το ανέστιον πλήθος και διά της επαιτείας κακοηθοποιούμενον, τότε δε εσόμενον γεωπονικόν και πλουτιστικόν των δημοσίων προσόδων.

Έξοδα κατά μήνα. Διά το στράτευμα ξηράς

Άτακτοι 20.000

Εις τροφάς, 15.000 κιλά σίτου Τάλληρα ισπ. 15,000

Εις μισθούς, προς 2 τάλληρα και 5 γρόσια τουρκικά 47.144

62,144

Τακτικόν σώμα

Το τακτικόν σώμα, συγκείμενον εκ 3.000 πεζών και 500 ιππέων, απαιτεί κατά μήνα ως έγγιστα, και λογιζομένων μόνον του μισθού και των τροφών,

Εις τροφάς 3.500 ανθρώπων, 2.250 κιλά σίτου Τάλ. ισπ. 2.250

Εις μισθούς στρατιωτών τε και αξιωματικών 17.500

19,750

Διά τον στόλον, κατά το έγγιστον της φρεγάτας Ελλάδος.

Στόλος της κυβερνήσεώς

600 ναυτών της φρεγάτας Ελλάδος, τροφαί και μισθοί Τάλ. ισπ. 5,313

120 ναυτών μιας κορβέττας τροφαί και μισθοί 1.063

160 ναυτών δύο ατμοπλοίων τροφαί και μισθοί 1.418

50 ναυτών μιας γολέττας τροφαί και μισθοί 354

100 ναυτών τεσσάρων κανονοφόρων τροφαί και μισθοί 886

Πλοία ναυλωμένα

120 ναυτών μιας κορβέτας τροφαί και μισθοί 1.063

500 ναυτών δύο βρικίων τροφαί και μισθοί 4,400

14.497

Σημ. Άνευ του ναύλου των πλοίων.

Χρειάζεται και προμήθεια 400 κανταρίων πυρίτιδος κανονιών, και 200 κανταρίων πυρίτιδος τουφεκίων. Το δε ρούχον εις ενδυμασίαν των τακτικών, η αγορά των ίππων, του φυσεκοχαρτίου, του μολύβδου, κτλ. κάμνουσι ποσότητα οριστήν

ταλ. ισπ. 3.579

Ταύτας τας συμβολάς με ίσην ευγνωμοσύνην θέλει δεχθή η ελληνική κυβέρνησις είτε εις πράγματα είτε εις νόμισμα. Και θέλει κρατήση ακριβή λογαριασμόν των δοθησομένων αυτή 100.000 ισπανικών ταλλήρων κατά μήνα έως ότου συναποφασίσωσιν αι τρεις αυλαί να βοηθήσωσι την Ελλάδα, είτε δίδουσαι αυτή άπαξ πληρωμένην μίαν ποσότητα 900.000 λίρας, είτε εγγυώμεναι κατά τους σημειωθέντας όρους εν τω υπομνήματι της 31 Αυγούστου (12 Σεπτεβρίου), δάνειον 1.000.000 λιρών συμφωνούμενον παρά της Ελλάδος. Και οποτέρως αποφασίσωσι, τα σήμερον ζητούμενα παρά της ελληνικής κυβερνήσεως 100.000 τάλληρα κατά μήνα θέλουσιν ή αφαιρεθή ή αποδοθή.1

1. Επιστολαί κλπ., τ. 1, σ.σ.

28.

Αριθ. 1458

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Προς το Πανελλήνιον

Οπόταν τον Ιανουάριον μήνα συνεμέθεξα με το έθνος της ελπίδος του να συγκαλέσω πλησίον μου εντός του Απριλίου τους αντιπροσώπους του, τούτο ήτον ευθύς μετά την άφιξίν μου εις την Ελλάδα και, επομένως, μου ήταν αδύνατον να γνωρίσω καθ’ όλην της την έκτασιν την αταξίαν, ήτις επεκράτει

εις όλους τους κλάδους της Οικονομίας και κατ’ εξοχήν εις τον του Εσωτερικού. Όθεν, ευκόλως ημπορούσα να απατηθώ και να νομίσω, ότι εις το διάστημα τριών μηνών ήθελα δυνηθή, διά μέσου των οποίων έμελλον να με χορηγήσουν φώτων οι διοικηταί των επαρχιών και των νήσων, να προπαρασκευάσω τας αναφοράς και τα σχέδια νόμων, περί των οποίων η Εθνική Συνέλευσις έμελλε ν’ αποφασίση.

Αλλά, πολύ απέχομεν τούτου, και όχι, βέβαια δι’ έλλειψιν προθυμίας ή κόπου από μέρους μου. Μ’ όλας μου τας προσπαθήσεις, μόλις ημπορούμεν να ελπίσωμεν, ότι εντός του Απριλίου θέλει κατορθωθή έναρξις βελτιώσεως εις την εσωτερικήν διοίκησιν των νήσων και των επαρχιών της επικρατείας. Επομένως, είμεθα βιασμένοι ν’ αναβάλωμεν την συγκάλεσιν της Εθνικής Συνελεύσεως, έως ότου ο οργανισμός των νέων προσωρινών διοικήσεων θέλει μας δώσει τα μέσα του να φθάσωμεν, με την σύμπραξιν αυτής της Συνελεύσεως, τον οποίον προεθέμεθα μέγαν σκοπόν από τον μήνα Ιανουάριον.

Προσκαλώ, λοιπόν, το Πανελλήνιον να με δώση την περί τούτου γνώμην του. Ευθύς αφού την λάβω, θέλω κοινοποιήσει εις τας επαρχίας και τας νήσους τα αίτια, άτινα απεκατέστησαν αναγκαίαν την αναβολήν της Εθνικής Συνελεύσεως, και τούτο διά μέσου των Προσωρινών Διοικητών.1

Εν Αιγίνη τη 2 Απριλίου 1828

Ο Κυβερνήτης

I. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας

(Τ.Σ.) Σ. Τρικούπης

1. Αρχεία Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. 4, σ. 8.

[Το Πανελλήνιο με την υπ’ αριθ. 11/5/1828 πράξη του αποδέχεται την αναβολή και συγκατατίθεται στη γνωστοποίηση από τον Κυβερνήτη της αναβολής «εις τας επαρχίας και τας νήσους και τα αίτια, άτινα την κατέστησαν αναγκαίον»].